دفاع مقدس
یکی
از مهم ترین جنگ های معاصر، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است که در ایران،
با نام های دفاع مقدس، جنگ تحمیلی و جنگ هشت‌ساله یاد می شود و در جوامع
اعراب با نام‌های قادسیه صدام و جنگ اول خلیج فارس شناخته می‌شود. این جنگ
با دستور صدام حسین و حمله نیروهای نظامی عراق در شهریور ۱۳۵۹ به ایران
آغاز شد و پس از ۸ سال جنگ، بالاخره با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران در
مرداد ماه سال ۱۳۶۷ به پایان رسید.
شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران
وقوع
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، در منطقه خاورمیانه،
تغییرات اساسی به وجود آورد که مهم ترین آن شروع جنگ تحمیلی از سوی رژیم
بعث عراق، علیه ایران بود. در آن سال ها که رییس جمهورعراق یعنی صدام حسین،
به دنبال توسعه قدرت خود در منطقه بود به فکر براندازی دولت نوپای جمهوری
اسلامی ایران برآمد. البته باید خاطرنشان کرد؛ ریشه توسعه طلبی کشورعراق به
دوران حکومت صفویه و پیدایش اختلاف مرزی بین ایران و عراق و ادعای عراق بر
حاکمیت خوزستان می رسید.
رژیم سرنگون شده ی عراق در سال های اولیه
پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به محض مشاهده سقوط رژیم پهلوی و تضعیف موقعیت
آمریکا در ایران، فرصت را برای یک حمله نظامی مناسب دید و دست به تحریکات
مرزی زد و عنوان کرد که خوزستان جزیی از عراق است.
به دنبال این ادعا،
دولت عراق در ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ با تسلیم یادداشتی رسمی به سفارت
جمهوری اسلامی ایران در بغداد، اعلام کرد که اعلامیه الجزایر و
عهدنامه‌های مربوط به مرز مشترک و حسن همجواری و ۳ پروتکل و
پیوست‌های آن و دیگر موافقت‌نامه‌ها و یادداشت‌های انضمامی به این
عهدنامه را یک جا و یک جانبه فسخ کرده است. پس از این اقدام، صدام
حسین در مقابل دوربین های تلویزیون عراق، قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را که در آن
عراق حاکمیت ایران بر خوزستان را به رسمیت شناخته بود را پاره کرد و در ۳۱
شهریور همین سال هواپیماهای اشغالگر عراقی شهرهای خرمشهر و آبادان را به
رگبار گلوله بستند و بدین ترتیب جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق با به کارگیری
توان نظامی و با عبور از مرزهای بین المللی و تجاوز به خاک سرزمین ایران
آغاز شد. رژیم بعث عراق که فکر می کرد پیروز میدان است به اشغال خرمشهر و و
محورهای جنوبی ایران پرداخت، اما پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، رزمندگان
ایرانی در پی فرمان بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی
(ره)، با تمام قوا به مقابله با تجاوز اشغالگران پرداختند و توانستند، به
ترتیب خرمشهر را در ۳ خرداد ۱۳۶۱، محورهای جنوب ایران را در ۲۳ تیر ۱۳۶۱ و
منطقه سومار را در تاریخ ۹ مهر ۱۳۶۱ آزاد کنند و شهر «مندلی» عراق را به
تصرف خود گیرند. تصرف خاک مندلی در عراق تنها بخش تصرفی توسط نیروهای
ایرانی نبود، بلکه رزمندگان ایرانی در تاریخ ۹ آبان ۱۳۶۲، طبق یک برنامه
ریزی دقیق نظامی تا نزدیکی بصره پیشروی کردند.
در این جنگ ارتش اشغالگر
عراق، نه تنها به طور گسترده از جنگ افزارهای شیمیایی علیه کردهای سرزمین
خود استفاده می کردند بلکه از این ادوات مرگبار بر مردم و نظامیان ایران
نیز استفاده کردند. براساس برخی آمار منتشره؛ در طول جنگ، ارتش عراق با
استفاده از سلاحهای شیمیایی حدود ۱۰۰ هزار، مرد، زن و کودک را به قتل
رساند.
با تمام فراز و نشیب های موجود در تاریخ هشت ساله دفاع مقدس،
سرانجام قطعنامه ۵۹۸، که هشتمین قطنامه شورای امنیت سازمان از ابتدای تجاوز
علنی رژیم بعثی عراق به سرزمین ایران به شمار می رفت در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۶۷
با قبول جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید. قطع نامه های قبلی به علت جهت
گیری های ناعادلانه در طول جنگ، از سوی ایران رد می شد ولی این قطعنامه به
دلیل داشتن نکات مثبت مورد موافقت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت.
شورای
امنیت در تاریخ ۱۸ آذرماه ۱۳۷۰ ، طی گزارشی که از جانب دبیرکل وقت سازمان
ملل متحد دریافت کرده بود، عراق را به عنوان متجاوز جنگ معرفی کرد و عراق
را موظف به پرداخت غرامت جنگ به ایران نمود.
همچنین؛ بدنبال پذیرش قطع
نامه ۵۹۸، مبادلهٔ اسیران بین دو کشور نیز از تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۶۹ آغاز شد و
جریان تبادل اسیران بین دو کشور حدود ۱۲ سال به طول انجامید. آخرین گروه
اسرای جنگی ایرانی و عراقی در تاریخ ۲۶ اسفندماه ۱۳۸۱ به طور همزمان
مبادله شدند.
بدین ترتیب هشت سال جنگ
تحمیلی عراق علیه، با تمام فراز و نشیب های فروانی که داشت با قبول آتش بس
از سوی ایران به اتمام رسید، ولی با این حال، با گذشت سال ها، هنوز یاد و
خاطرات رشادت ها و فداکاری های زنان و مردان این مرز شهید پرور هنوز در
خاطره ها باقی مانده و خواهد ماند. به همین منظور برای گرامی داشت یاد و
خاطره هشت سال دفاع مقدس، هفته آغازین جنگ تحمیلی عراق علیه ایران یعنی ۳۱
شهریور تا ۷ مهرماه را در تقویم جمهوری اسلامی ایران، هفته دفاع مقدس
نامگذاری کرده اند.
متن قطع نامه ۵۹۸:
شورای امنیت،
با تأیید مجدد قطعنامه 582 خود به سال1986 میلادی ، با ابراز نگرانی عمیق
از این که علی رغم در خواستهایش برای آتش بس، منازعه بین ایران و عراق به
شدت سابق با تلفات شدید انسانی و تخریب مادی ادامه دارد، با ابراز تأسف از
آغاز و ادامه منازعه، همچنین با ابراز تأسف از بمباران مراکز صرفاً مسکونی
غیرنظامی، حملات به کشتیرانی بی طرف یا هواپیماهای کشوری، نقض قوانین بین
المللی انسان دوستانه و دیگر قوانین ناظر بر درگیری مسلحانه، بویژه کاربرد
سلاحهای شیمیایی برخلاف الزامات پروتکل 1925 ژنو، با ابراز نگرانی عمیق
نسبت به احتمال تشدید و گسترش بیشتر منازعه، مصمم گردید به تمامی اقدامات
نظامی بین ایران و عراق خاتمه بخشد، معتقد شد که می باید یک راه حل جامع،
عادلانه، شرافتمندانه و پایدار بین ایران و عراق به دست آید.
با یادآوری
مفاد منشور ملل متحد، به ویژه تعهد همه دُوَل عضو به حل اختلافات بین
المللی خود از راه های مسالمت آمیز به نحوی که صلح و امنیت بین المللی و
عدالت به مخاطره نیفتد، با حکم به این که در منازعه ما بین ایران و عراق
زمینه صلح حاصل شده است، با اقدام براساس مواد 39 و 40 منشور ملل متحد:
1ـ
خواستار آن است که به عنوان یک قدم اولیه جهت حل و فصل (مناقشه) از راه
مذاکره، ایران و عراق یک آتش بس فوری را رعایت کرده، به تمامی عملیات نظامی
در زمین، دریا و هوا خاتمه داده و تمامی نیروهای خود را بدون درنگ به
مرزهای شناخته شده بین المللی بازگردانند.
2ـ از دبیرکل درخواست می کند
که یک تیم ناظر ملل متحد را برای بررسی، تأیید و نظارت بر آتش بس و عقب
نشینی نیروها اعزام نماید و همچنین از دبیرکل درخواست می نماید با مشورت
طرفین درگیر، تدابیر لازم را اتخاذ نموده، گزارش آن را به شورای امنیت
ارائه نماید.
3ـ مصرانه می خواهد اسرای جنگی آزاد شده و پس از قطع
مخاصمات فعال کنونی، براساس کنوانسیون سوم ژنو 12 اوت 1949، بدون تأخیر به
کشور خود بازگردانده شوند.
وقوع
جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، پس از پیرزی انقلاب اسلامی ایران در سال
۱۳۵۷، دومین رویداد مهم تاریخ معاصر این به شمار می رود. هرچند که؛ با
تجاور وحشیانه ارتش بعث عراق به سرزمین پهناور ایران خسارات های جانی و
مالی فراوانی را در پی داشت ولی در عین حال، این وریداد به جهانیان نشان
داد که ملت ایران در هر شرایط و سختی حاضر به عقب نشینی از مقابل متجاوزان و
ظالمان نخواهد بود و حضور گسترده و داوطلبانه اقشار مختلف مردم به ویژه
دانش آموزان و دانشجویان در کنار نیروهای ارتش و نیروهای مسلح در میدان جنگ
هشت ساله تحمیلی عراق علیه ایران، خود محکم ترین سند این ادعا است.
براساس
آمار منتشره از سوی بنیاد شهید اسلامی؛ آمار شهدای هشت سال دفاع مقدس ۱۸۸
هزار و ۱۵ نفر است که از این تعداد ۱۷۱/۲۳۵ نفر در جبهههای جنگ و ۱۶/۷۸۰
نفر بر اثر حملات هوائی و توپ خانهای دشمن به شهرها و مناطق مسکونی به
شهادت رسیدهاند.
تعداد ۱۳۲/۷۷۰ نفر از شهدا مجرد یعنی ۷۱ درصد و
بقیه متاهل بودهاند، ۴۴ درصد شهدا در گروه سنی ۱۶ تا ۲۰ سال و ۳۰ درصد در
گروه سنی ۲۱ تا ۲۵ سال ، ۸ درصد در گروه سنی ۲۶ تا ۳۰ سال و بقیه در سایر
گروههای سنی قرار دارند.
میانگین سن شهدا در زمان شهادت در حدود ۲۳ سال بوده است و شهدای ۲۰ ساله نسبت به سایر سنین بیشترین نسبت را داشتهاند.
از
شهدای دفاع مقدس ۴۵ درصد بسیجی، ۱۹ درصد نیروهای سپاه که شامل وظیفه و
کادر بودند، ۲۳ نیروی های ارتش که شامل نیروهای کادر و وظیفه بودند، ۲/۸
درصد از نیروهای انتظامی و ۱/۳ درصد از نیروهای جهاد سازندگی بودهاند.
وضعیت شغلی شهدا در زمان شهادت بدین صورت بود که:
۳/۴۵
درصد شهدای دارای شغل نظامی و انتظامی، ۲/۹ درصد مشاغل کشوری، ۵/۱۸ درصد
دانش آموز، ۳/۱ درصد روحانی، ۱/۱۸ درصد مشاغل آزاد و ۲/۱ درصد دانشجو.
این نیروها در عملیات ها توسط فرماندهانی هدایت می شدند که ما در این جا به معرفی آنان می پردازیم.
شهید محمد ابراهیم همت
محمد
ابراهیم همت، در ۱۲ فرودین ۱۳۳۴ در شهرضا دیده به جهان گشود. دوران تحصیل
خود را در زادگاهش گذراند. وی در سال ۱۳۵۲ پس از اخذ دیپلم با نمرات عالی،
وارد دانشسرای اصفهان شد. محمد ابراهیم، پس از دریافت مدرک تحصیلی به
سربازی رفت ودر این دوران با برخی جوانان انقلابی و مخالف رژیم شاه آشنا
شد.
محمد ابراهیم همت پس از پایان دوره سربازی، در روستاهای زادگاهش،
مشغول تدریس شد و در همین زمان با تعدادی روحانی متعهد و انقلابی ارتباط
پیدا کرد و از طریق آنان با شخصیت امام خمینی (ره) آشنا شد. با گسترش
تدریجی مبارزات علیه رژیم شاه، وی به اقداماتی نظیر برپایی تظاهرات علیه
رژیم، پخش اعلامیه ها، صدور قطعنامه ی انحلال ساواک و هزاران فعالیت های
انقلابی دیگر را طراحی و اجرا می کرد.
شهید همت پس از پیروزی انقلاب
اسلامی ایران، برای ایجاد نظم و دفاع از شهر اقدام به راه اندازی «کمیته
انقلاب اسلامی» در شهرضا نمود. از دیگر اقدامات وی در شهرضا؛ پاکسازی شهر
از حضور افراد شرور و قاچاقچی، سامان بخشیدن به فعالیت های فرهنگی، تبلیغی
منطقه و ایجاد امنیت در شهر بود. شهید همت نه تنها در زادگاه خود به فعالیت
های فرهنگی می پرداخت، بلکه در شهرهای خرمشهر، بندر چابهار و کنارک استان
سیستان و بلوچستان نیز مشغول بود. محمد ابراهیم در سال ۱۳۵۹، برای مبارزه
با گروهک های مزدوری چون «حزب رزگاری»، به منطقه کردستان عازم شد و در
آنجا نیز موفق به پاکسازی مناطق کرد از وجود این گروهک ها شد.
شهید همت
با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، در جبهه های نبرد نیز حضور فعالی
داشت. مهم ترین مسئولیت ها و عملیات هایی که شهید همت فرماندهی آنان را
برعهده داشت عبارت بودند از:
تشکیل تیپ محمد رسول الله (ص) به همراه
حاج احمد متوسلیان، به دستور فرمانده کل سپاه، مسئولیت قسمتی از کل عملیات
فتح المبین، مسئولیت عملیات بیت المقدس با سمت معاونت تیپ محمد رسول الله
(ص)، فرمانده قرارگاه ظفر در عملیات مسلم بن عقیل، فرماندهی سپاه یازدهم
قدر در عملیات والفجر مقدماتی و فرمانده عملیات خیبر. سپاه یازدهم قدر
شامل: لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص)، لشکر ۳۱ عاشورا، لشکر ۵ نصر و تیپ ۱۰
سیدالشهدا بود.
سرانجام؛ محمد ابراهیم همت، در جریان عملیات خیبر در
غروب ۱۷ اسفند ۱۳۶۲، زمانی که وی برای بررسی موقعیت و وضعیت جبهه به خط
مقدم در محل تقاطع جاده های جزایر مجنون شمالی و جنوبی، رفته بود، در همان
جا بر اثر اصابت گلوله توپ در نزدیکی اش به همراه معاون خود، اکبر زجاجی،
به درجه رفیع شهادت نایل آمد و به اصرار خانواده اش، در کنار امام زاده
شاهرضا در زادگاهش به خاک سپرده شد.
مهدی باکری، در سال ۱۳۳۳ هـ. ش در یک خانواده متدین در شهرستان میاندوآب چشم به جهان گشود. دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در ارومیه گذراند. وی در این سال ها و همزمان با شهادت برادرش علی باکری توسط نیروهای ساواک، وارد جریانات سیاسی شد. یک سال پس از اخذ دیپلم در رشته مهندسی مکانیکی دانشگاه تبریز قبول شد. وی در سال های تحصیل دانشگاهی هیچ گاه دست از فعالیت های سیاسی خود نکشید. براساس اسناد محرمانه به دست آمده وی توسط سازمان امنیت آذربایجان شرقی یعنی ساواک، زیر نظر بود. شهید باکری در دوره سربازی، پس از صدور بیانیه امام خمینی (ره)، مبنی بر ترک خدمت سربازی، در حالی که افسر وظیفه بود از پادگان فرار کرد و تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به فعالیت های گوناگون سیاسی خود ادامه داد.
مهدی باکری، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از عضوهای فعال در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. وی مدتی هم بنا به ضرورت، دادستان دادگاه انقلاب ارومیه شد. شهید باکری با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، به جبهه رفت ولی پس از دو ماه به ارومیه برگشت و در منطقه غرب سمت فرماندهی سپاه را به عهده گرفت. وی در مدت مسئولیتش، تلاش های بسیاری را در برقراری امنیت و پاکسازی منطقه از وجود مزدوران و ضد انقلابی ها انجام می داد. ولی با اوج گیری جنگ، وی به منطقه جنوب کشور رفت و به عنوان فرمانده تیپ نجف اشرف در عملیات فتح المبین باعث پیروزی لشکر ایران شد. باکری در عملیات فتح المبین در منطقه «رقابیه» از ناحیه چشم مجروح شد. ولی مجروح شدن باعث نشد شهید باکری از رهبری رزمندگان در علمیات بیت المقدس باز بماند. هرچند نیروهای رزمنده در عملیات بیت المقدس نیز به پیروزی رسیدند، اما یک بار دیگر، باکری در مرحله دوم عملیات از ناحیه کمر زخمی شد، به طوری که مرحله سوم عملیات را از قرارگاه فرماندهی می کرد.
شهید باکری علاوه بر فرماندهی عملیات های اشاره شده، فرماندهی عملیات های دیگری چون: عملیات رمضان با سمت فرمانده تیپ عاشورا، عملیات مسلم بن عقیل با عنوان فرمانده لشکر عاشورا، عملیات های والفجر مقدماتی و والفجر ۱، ۲، ۳ و ۴ با سمت فرمانده لشکر عاشورا، عملیات خیبر و عملیات بدر را به عهده داشت. وی در عملیات خیبر در جزیره مجنون برادرش، حمید باکری را از دست داد و خود نیز در عملیات بدر به درجه رفیع شهادت نایل آمد.
مهدی باکری، بالاخره در روز ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۶۳ در جریان عملیات بدر، با اصابت گلوله ای به سرش ، مجروح شد و هنگام بازگشت به عقب با اصابت موشک به قایق حامل وی، قایق نیز متلاشی شد و بدین ترتیب به آروزی دیرینه خود یعنی شهادت رسید.
شروع تهاجمات سراسری رژیم بعث عراق به خاک ایران در سال ۱۳۵۹، با بمب باران تهران و ۱۹ شهر دیگر ایران آغاز شد و به دنبال آن، ده ها لشکر پیاده و زرهی عراق از راه های مرزی وارد خاک ایران شدند و فعالیت ها و عملیات های نظامی گسترده ای در مناطق غرب، شمال غرب و جنوب ایران انجام دادند.
نیروهای عراقی در روزهای آغازین جنگ تحمیلی؛ در جبهه های شمال غرب یعنی کردستان و آذربایجان، به دلیل حضور فعال سپاه تنها به تقویت استحکامات و تصرف چند ارتفاع مرزی سوق الجیشی اکتفا کردند، آن ها در جبهه غرب یعنی در کرمانشاه و شمال ایلام، به تصرف مناطق پرجمعیت منطقه با هدف تامین امنیت بغداد حضور پیدا کردند و در جبهه جنوب نیز با هدف تصرف اهواز، آبادان و به طور کلی خوزستان حملات سنگینی را شروع کردند. از دیگر شهرها و مناطقی که به تصرف نیروهای عراقی درآمد؛ شهرهای سومار،نفت شهر و مهران، سرپل ذهاب، شهرک حمیدیه بود.
پس از تصرف بخش های از مناطق ایران در غرب، شمال غرب و جنوب، نیروهای مسلح و نیروهای مردمی وارد عمل شدند و در پی چندین عملیات، اجازه تجاوز و تعدی به خاک میهن اسلامیان را ندادند. هرچند در آغاز جنگ تحمیلی، نیروهای زمینی دشمن نسبت به نیروهای ما برتری هایی داشتند ولی در همان روزها حمله بیش از ۱۴۰ فروند جنگده ایرانی با هدف مقابله با ارتش عراق، ضربه های مهلکی به توان نظامی آنان وارد کرد و برتری هوایی ایران را در معرض نمایش گذاشت.
مهم ترین عملیات های که در طول هشت سال دفاع مقدس انجام گرفت عبارتند از: عملیات پل نادری، عملیات سوسنگرد، عملیات نصر، عملیات ضربت ذوالفقار، عملیات توکل، عملیات بازی دراز،عملیات امام علی (ع)، عملیات فرمانده کل قوا، عملیات رجایی و باهنر، عملیات ثامن الائمه، عملیات طریق القدس، عملیات مطلع الفجر، عملیات محمد رسول الله (ص)، عملیات فتح المبین، عملیات بیت المقدس، عملیات رمضان، عملیات مسلم بن عقیل، عملیات محرم، عملیات والفجر ۱، عملیات والفجر ۲، عملیات والفجر ۳، عملیات والفجر ۴، عملیات خیبر، عملیات عاشورا، عملیات بدر، عملیات قادر، عملیات والفجر ۸، عملیات والفجر ۹، عملیات کربلای ۱، عملیات کربلای ۲، عملیات فتح ۱، عملیات کربلای ۴، عملیات کربلای ۵، عملیات کربلای ۶، عملیات تکمیلی کربلای ۵، عملیات کربلای ۷، عملیات کربلای ۸، عملیات کربلای ۱۰، عملیات نصر ۷، عملیات نصر ۸، عملیات بیت المقدس ۲، عملیات بیت المقدس ۳، عملیات والفجر ۱۰، عملیات بیت المقدس ۴، عملیات بیت المقدس ۶، عملیات بیت المقدس ۷.
شلمچه
هشت
سال دفاع مقدس، آثار با ارزش و معنوی را بر جای گذاشت که نشانگر روزهای پر
فراز و نشیب، تلخ و شیرین حماسه آفرینان صحنه های جنگ است. جنگ تحمیلی
عراق علیه ایران، با تمام ویرانگری هایش دارای فرهنگ انتقالی به نسل های
بعدی است، فرهنگ جنگ خود مجموعه ای است از عملکردها، نگرش ها، روش ها،
آفرینش های هنری و ادبی سال های جنگ و پس از آن. باید توجه کرد که انتقال
این فرهنگ و حماسه ها به نسل های بعدی و حفظ ارزش ها و آثار این سال ها یکی
از مهم ترین اقداماتی است که باید بدان توجه شود.
ساخت موزه های مربوط
به دوران هشت سال دفاع مقدس، انتشار کتاب ها، مقالات و خاطرات این دوران،
ساخت فیلم ها، برپایی یادمان ها و مراسم های مربوط به دفاع مقدس از جمله
اقدامات مهم برای حفظ و نشر آثار و ارزش های این سال های مقدس است.
معرفی یادمان ها
یادمان شلمچه
منطقه
مرزی شلمچه، در غرب خرمشهر و نزدیک ترین منطقه مرزی به بصره می باشد.
شلمچه از شمال به حسینیه، از جنوب به اروند رود، از شرق به خرمشهر و از غرب
به خط مرزی ایران و عراق محدود می شود. منطقه‌ای در آن سوی مرز در خاک
عراق نیز با نام شلمچه وجود دارد. منطقه مرزی شلمچه، در تاریخ ۳۱ شهریورماه
۱۳۵۹ یکی از محورهای حمله نیروهای عراق به خرمشهر بود. با وجود این که؛
خرمشهر در پی عملیات بیت المقدس توسط نیروهای رزمنده اسلام آزاد شد ولی
شلمچه، همچنان در تصرف ارتش بعث باقی ماند تا این که در تاریخ ۵ دی ماه
۱۳۶۵، به دنبال عملیات کربلای ۵، مواضع دشمنان در این منطقه مرزی توسط
نیروهای رزمنده اسلام در هم شکست و شلمچه آزاد شد.
یادمان طلائیه
طلائیه
در غرب استان خوزستان و در نزدیکی مرز عراق در دهستان بنی صالح از بخش
هویزه شهرستان دشت آزادگان واقع شده است. این منطقه از جنوب و غرب با کشور
عراق، از شرق با کوشک و از شمال با سه راهی فتح و چهارراه برزگر همسایه
است. منطقه طلائیه یکی از محورهای اصلی حمله عراق در سال ۱۳۵۹ برای پیشروی
به سمت حمیدیه و اهواز بود. همچنین این منطقه مهم ترین محور عملیاتی خیبر و
بدر به شمار می رود. بعد از جنگ در این مکان محلی برای جستجوی پیکر مطهر
شهدا دایر شد، در مکانی که تعداد زیادی از شهدا کشف شد. حسینیه ای به نام
حسینیه حضرت ابوالفضل(ع) بنا شد که اکنون میزبان زائران کربلای طلائیه می
باشد.
یادمان فکه
فکه،
منطقه ای بیابانی در شمال غرب خوزستان و جنوب شرق استان ایلام است که از
جنوب با چزابه و شهر بستان، از شرق با میشداخ و رقابیه، از شمال غرب با عین
خوش و شهر موسیان، از شمال شرق با چنانه، برغازه و شهر شوش و از غرب با
استان العماره عراق همسایه است.
منطقه فکه، بیابانی و سرزمین شن های
روان است که نیروهای بعث عراق پس از اشغال این منطقه در آن ۱۶ رده مانع
برای رزمندگان اسلام ایجاد کرده بودند. رزمندگان اسلام در عملیات والفجر
مقدماتی پس از نبردی سخت به محاصره نیروهای دشمن در آمدند و عده ای نیز
مجبور به عقب نشینی شدند. به همین دلیل این منطقه مزین به خون شهدای عملیات
های والفجر مقدماتی، والفجر ۱، سردارانی چون حسن باقری، مجید بقایی، مرتضی
آوینی و نیز شهدای تفحص است.
یادمان دهلاویه
دهلاویه، روستایی در شمال غرب سوسنگرد است که در روزهای اول جنگ مورد حمله نیروهای عراق قرار گرفت، هرچند نیروهای مردمی این روستا توانستند مدت ۱۰ روز در برابر حمله دشمنان سرسختانه مقاومت کنند، اما سرانجام روستا در تاریخ ۲۴ آبان ۱۳۵۹ به تصرف نیروهای عراق درآمد . دهلاویه پس از چندین عملیات بالاخره ، در پی عملیات آیت الله مدنی، در تاریخ ۲۷ شهریورماه سال ۱۳۶۰، آزاد شد.
همچنین این منطقه محل شهادت بزرگانی چون؛ ایرج رستمی، غیور اصلی و دکتر مصطفی چمران، فرمانده ستاد جنگ های نا منظم و وزیر دفاع است. زمانی که شهید چمران برای معرفی فرمانده جدید عازم دهلاویه شد در پشت کانال این منطقه بر اثر اصابت گلوله خمپاره به شدت مجروح شد و هنگام انتقال به اهواز به شهادت رسید. بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس نیز به منظور پاسداشت رشادت شهید دکتر مصطفی چمران، در سال ۱۳۷۴، بنای یادبودی در محل اصابت گلوله خمپاره به این شهید بزرگوار با نام «یادمان شهید مصطفی چمران» بنا نهاد.