انواع صفت بیانی

انواع صفت بیانی

1-  صفت بیانی ساده 

صفتی است که چگونگی و خصوصیت موصوف را می رساند .  مانند  : روشن ، عاقل ، کوتاه ، سفید ، بلند

2- صفت فاعلی

صفتی است که بر انجام دهنده ی کار یا دارنده  و پذیرنده ی حالتی دلالت دارد و دارای ساخت های زیر است :

الف )  بن مضارع +  -َ نده                                                   گوینده ، شنونده

ب   )   بن مضارع + ان                                                      خندان ، گریان

پ  )    بن مضارع +  ا                                                        شنوا  ، بینا  ، گیرا

ت  )    بن ماضی یا مضارع +  ار                                           خریدار  ، پرستار

ث  )    بن ماضی یا مضارع یا اسم +  گار                                آفریدگار ، آموزگار  ، کامگار

ج  )     بن ماضی یا مضارع یا اسم و صفت+  گر                       رفتگر  ، توانگر ، کارگر ، روشنگر

چ  )     بن مضارع ، اسم ، صفت یا فعل امر + کار                      تراشکار ، ریاکار ، نیکوکار ، بستانکار

ح  )     اسم + بن مضارع                                                    درسخوان

3- صفت مفعولی

صفتی است که کار بر آن واقع شود .  که به دو شکل ظاهر می شود

الف ) بن ماضی + ه                                  نشسته ، شکفته

ب  ) اسم ، صفت + بن ماضی                     خوش پخت ، خوش دوخت ، بادآورد

تذکّر  :  گاهی پسوند فاعلی و مفعولی از کلمه می افتد .

مثل : بهار زودگذر  ، بهار دل انگیز  ، زمستان ملال انگیز  ، انسان پاکزاد 

(  بهار زودگذرنده  ،   بهار دل انگیزنده  ، زمستان ملال انگیزنده  ، انسان پاکزاد ه    )

4- صفت لیاقت   که نشانه ی آن   «  مصدر + ی »  است .

دیدن + ی  =  دیدنی                     شنیدن  +  ی   =  شنیدنی      (  خبر شنیدنی )

5- صفت نسبی  با پسوندهای زیر ظاهر می شوند :

الف ) اسم +  ی                                        تهرانی ، ایرانی

ب   ) اسم یا صفت + انه                              پسرانه ، مؤدّبانه

پ  ) اسم یا گروه اسمی + ه                        کناره ، دوماهه

ت  ) اسم  + ین / ینه                                  زرّین ، زرّینه

 ث )  اسم + انی                                        نورانی